Η λέξη Βούδας ή Μπούντχα (χ δασύ) στην αρχαία Ινδική γλώσσα, που περιλαμβάνει την διάλεκτο Πάλι (Pāli) και τη Σανσκριτική, σημαίνει ο «Αφυπνισμένος» ή «Φωτισμένος». Προέρχεται από τη ρίζα του ρήματος μπουντχ, που σημαίνει αφυπνίζω, φωτίζομαι και κατανοώ.
Η λέξη Βούδας, συνεπώς, δεν αφορά στον συγκεκριμένο θρησκευτικό δάσκαλο που έζησε στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, αλλά έναν τύπο ανθρώπου που έφθασε σε σημείο πνευματικής επίτευξης. Ο ιστορικός Σιντάρτα Γκοτάμα είναι απλά ένας σε μια μεγάλη ακολουθία από Βούδες, η οποία κατευθύνεται είτε προς το άχρονο παρελθόν είτε στους μακρινούς ορίζοντες του μέλλοντος. Εντούτοις ξεχώρισε —και έγινε τελικά η ηγετική μορφή του Βουδισμού— καθώς δίδαξε και σε άλλους τον τρόπο για να ακολουθήσουν την πορεία του.
Μερικοί πιστεύουν ότι δεν ήταν παρά ένας άνθρωπος που βρήκε το μονοπάτι που τον οδήγησε τελικά στην φώτιση και το δίδαξε στους μαθητές του. Άλλοι τον θεωρούν ως τον τελευταίο μιας σειράς από Βούδες που ήρθαν στον κόσμο, για να κηρύξουν, ή να αναβιώσουν το Ντάρμα, το οποίο αποτελεί την διδασκαλία ή την οδό του Βούδα. Κάποιοι άλλοι τον θεωρούν Μποντισάτβα, έναν άνθρωπο που πέτυχε την φώτιση, αλλά ανέβαλε την είσοδό του στη Νιρβάνα, για να βοηθήσει κι άλλους που αναζητούσαν την φώτιση.
